Klíčové aspekty negativního vlivu médií na vývoj dítěte v raném věku
DOI:
https://doi.org/10.5507/magister.2024.373Klíčová slova:
rané dětství, média, vývoj, rizika, technologieAbstrakt
Cílem tohoto přehledového článku je analyzovat vliv digitálních médií na raný vývoj dětí, zejména v předškolním a mladším školním věku. Výzkumy ukazují, že nadměrná expozice médiím ovlivňuje kognitivní funkce, emoční regulaci a sociální interakci. Nadměrná stimulace dopaminergního systému může přispívat k poruchám pozornosti, impulzivitě a snížené sebekontrole. Chronické vystavení modrému světlu z obrazovek negativně ovlivňuje spánkový cyklus a narušuje neuroregenerační procesy. Článek rovněž uvádí rizika kybernetických hrozeb, sociální izolace a kognitivní fragmentace. Na základě současného výzkumu jsou navrženy preventivní strategie pro regulaci používání médií, podporu digitální gramotnosti a rozvoj zdravých návyků.
Reference
ANDERSON, Daniel R, SUBRAHMANYAM, Kaveri. Cognitive Impacts of Digital Media Workgroup. Digital screen media and cognitive development. Pediatrics, 2017, 140 (Supplement_2), s. 57-61. https://doi.org/10.1542/peds.2016-1758C. DOI: https://doi.org/10.1542/peds.2016-1758C
BŁASIAK, Anna., DYBOWSKA, Ewa. Wstęp. In: A. BŁASIAK, E. DYBOWSKA, eds. W trosce o dobro współczesnego dziecka. Kraków Wyd. WAM, 2014. ISBN 978-83-277-1019-2.
BRENK-KRAKOWSKA, Alicja. JANKOWSKA, Monika. Wpływ urządzeń elektronicznych na widzenie u dzieci – możliwe dolegliwości i ich potencjalne przyczyny. OPTYKA nr. 4(47), 2017, s. 36–42. Dostupné online: http://gazeta-optyka.pl/index.php/o-nas/29-archiwalne-numery/270-optyka-4-2017.
CARTER, Ben, REES, Philippa, HALE, Lauren, BHATTACHARJEE, Darsharna, PARADKAR, Mandar S. Association between portable screen-based media device access or use and sleep outcomes: a systematic review and meta-analysis. JAMA Pediatrics, 2016, 170(12), s.1202-1208. Dostupné online: https://www.researchgate.net/publication/3096178121001/jamapediatrics.2016.2341. DOI: https://doi.org/10.1001/jamapediatrics.2016.2341
CASH, Hilarie. MCDANIEL, Kim. Dzieci konsoli: uzależnienie od gier. Poznań: Media Rodzina, 2014, ISBN: 9788372789815
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ. Dzieci i młodzież w internecie – korzystanie i zagrożenia z perspektywy opiekunów. Komunikat z badań. Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej. nr 129, 2018, ISSN 2353-5822 .
CIESZYŃSKA-ROŻEK, Jagoda. Wpływ wysokich technologii na rozwój poznawczy dzieci w wieku niemowlęcym i poniemowlęcym. In: A. OGONOWSKA, G. PTASZEK, eds. Człowiek, technologia, media: konteksty kulturowe i psychologiczne. Kraków, 2015, Oficyna Wydawnicza Impuls, s. 13-23. ISBN: 978-83-7850-782-6.
COYNE, Sarah M. SHAWCROFT, Jane. GALE, Megan. GENTILE, Douglas A. ETHERINGTON, Jordan T HOLMGREN, STOCKDALE, Hailey Laura. Tantrums, toddlers and technology: Temperament, media emotion regulation, and problematic media use in early childhood. Computers in Human Behavior, Vol. 120, 2021, ISSN 0747-5632, https://doi.org/10.1016/j.chb.2021.106762.
DOMOFF, Sarah E. HARRISON, Kristen, GEARHARDT, Ashley N. GENTILE, Douglas A. LUMENG, Julie C. MILLER, Alison L. Development and Validation of the Problematic Media Use Measure: A Parent Report Measure of Screen Media "Addiction" in Children. Psychology of Popular Media Culture, 8(1), 2019, s. 2–11. Dostupné online: https://sarahdomoff.com/wp-content/uploads/2019/11/Domoff-et-al-2019-2.pdf. DOI: https://doi.org/10.1037/ppm0000163
DRYDEN, Gordon.VOS, Jeannette. Rewolucja w uczeniu się. Poznań: Wyd. Zysk i S-ka, 2022. ISBN: 978-83-8202-658-0.
DZIUKIEWICZ, Julia. Mass media jako przestrzeń kreowania zachowań zdrowotnych społeczeństwa – dwie strony medalu. Media i Społeczeństwo, nr 9, 2018, s. 127-142, ISSN: 2083-5701.
FODOROVÁ, Karin. Vzdělávání dvouletých dětí jako klíčový aspekt socio-emocionálního vývoje. In: M.LIPNICKÁ, eds. Podmienky výchovy a vzdelávania 2-ročných detí v materských školách. Banska Bystrica: Belianum, 2023. s. 40-45. ISBN 978-80-557-2075-3.
FRANIA, Monika. Nowe media, technologie i trendy w edukacji: w kierunku mobilności i kształcenia hybrydowego, Kraków:, Wyd. Impuls, 2017, ISBN: 978-83-8095-383-3.
GARLICKI, Marek. MIDER, Daniel. TERLIKOWSKI, Wojciech. WRÓBLEWSKI, Jakub. SUSKA, Agnieszka. KARGUL, Adrian. Analiza funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych w Polsce oraz ocena preferencji konsumentów. IBC AdvisoryS.A. Sektor Publiczny, 2022, Dostupné online: https://cik.uke.gov.pl/gfx/cik/userfiles/_public/badania_dzieci_i_rodzicow_2022.pdf.
GENTILE, Douglas A., REIMER, Rachel A., NATHANSON, Amy I, WALSH, David A., EISENMANN, Joey C. Protective effects of parental monitoring of children's media use: a prospective study. JAMA Pediatrics May, 2014, Vol.168, Number 5, s. 479-484. Dostupné online: doi: 10.1001/jamapediatrics.2014.146. DOI: https://doi.org/10.1001/jamapediatrics.2014.146
GIERLAK, Magdalena. JARZYNA, Stanisław. BRZEZIŃSKI, Michał. Dostęp do profilaktyki i leczenia otyłości dzieci i młodzieży. Kontrola Państwowa, 2022 vol.67, nr3 , s. 90-105, Dostupné online: https://www.nik.gov.pl/2022/03/dostepnosc-profilaktyki-i-leczenia-otylosci-dla-dzieci-i-mlodziezy-narastajacy-problem-nieskuteczne-dzialania.html.
GRUSZCZYK-KOLCZYŃSKA, Edyta. O niebezpieczeństwach korzystania z urządzeń mobilnych w wychowaniu małych dzieci: wyniki badań i wnioski. Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne nr. 2(17), 2023, s. 143-157, Dostupné online: https://doi.org/10.18778/2450-4491.17.11.
HEROK, Karolina. MITAS, Andrzej.W. LIPOWICZ, Anna. Wpływ urządzeń elektronicznych na rozwój psychofizyczny dzieci w wieku przedszkolnym, Edukacja – Technika – Informatyka nr 3, 2019, s.125-132. Dostupné online: http://dx.doi.org/10.15584/eti.2019.3.18
HILL, Amelia. Children Struggle to Hold Pencils Due to Too Much Tech, Doctors Say.The Guardian, 2018. Dostupné online: https://www.theguardian.com/society/2018/feb/25/children-struggle-to-hold-pencils-due-to-too-much-tech-doctors-say.
HILL, David. AMEENUDDIN, Nusheen. REID CHASSIAKOS, Yolanda (Linda). CROSS, Corinn. HUTCHINSON, Jeffrey. LEVINE, Alanna, BOYD, Rhea. MENDELSON, Robert. MORENO, Megan SWANSON, Wendy Sue. Council On Communications And Media. Media and Young Minds. Pediatrics, 2016, 138 (5), Dostupné online: https://doi.org/10.1542/peds.2016-2591. DOI: https://doi.org/10.1542/peds.2016-2591
HUTTON, John S. DUDLEY, Jonathan. HOROWITZ-KRAUS, Tzipi. DEWITT, Tom. HOLLAND, Scott K. JAMA Pediatrics January, 2020, Vol. 174, Number 1, s.1-10, Dostupné online: https://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/fullarticle/2754101 DOI: https://doi.org/10.1001/jamapediatrics.2019.3869
CHASSIAKOS, Yolanda (Linda). RADESKY, Jenny. CHRISTAKIS, Dimitri. MORENO, Megan A. CROSS, Corinn. Council On Communications And Media, HILL, David. AMEENUDDIN, Nusheen. HUTCHINSON, Jeffrey. LEVINE, Alanna. BOYD, Rhea. MENDELSON, SWANSON, Robert Wendy Sue. Children and Adolescents and Digital Media. Pediatrics November 138 (5), 2016. Dostupné online: https://doi.org/10.1542/peds.2016-2593 DOI: https://doi.org/10.1542/peds.2016-2593
IZDEBSKA, Jadwiga. Dziecko jako wartość. In: K. CHAŁAS, A. MAJ, eds. Encyklopedia aksjologii pedagogicznej, Radom: Wydawnictwo Polwen 2016, s. 322-329.
JEGIER, Aneta. Media jako zagrożenia i szanse dla rozwoju społecznego dziecka. In: N. BEDNARSKA, eds. Dziecko – media – rozwój. O konsekwencji obecności mediów w życiu dziecka. Warszawa: Wyd. APS. 2020, s. 121 – 139. ISBN 978-83-66010-84-0.
KACZMARZYK, Marek. Neurobiologia wyjątkowości dziecka w wieku 3–6 lat a przestrzeń TIK. In: J. PYŻALSKI, eds. Małe dzieci w świecie technologii informacyjno-komunikacyjnych. Pomiędzy utopijnymi szansami a przesadzonymi zagrożeniami. Łódź: Wyd. Eter, 2017, s. 61-79, ISBN 978-83-947832-0-4.
KARDARAS, Nicholas. Dzieci ekranu. Jak uzależnienie od ekranu przejmuje kontrolę nad naszymi dziećmi – i jak wyrwać je z transu, Warszawa: Wyd. CeDeWu, 2018, ISBN 978-83-810-2133-3.
KATA, Joanna. Zagrożenia medialne i telewizja w gronie dzieci i młodzieży, Komunikaty i Sprawozdania z Badań, Nr 62, 2017, ISSN 1426-9899.
KĘDZIOR, Jolanta. Nowe media w przestrzeni edukacyjnej dzieci w wieku przedszkolnym – szanse i zagrożenia, Wychowanie w Rodzinie t. XXI Nr 2, 2019, Dostupné online: https://open.icm.edu.pl/handle/ 1234 56789/23228.
KOTLEWSKA-WAŚ, Ilona. Dziecięcy mózg a ekrany. 2024, Dostupné online: https://rodzice.fdds.pl/wiedza/dzieciecy-mozg-a-ekrany/ .
MATYJAS, Bożena. Dziecko i dzieciństwo we współczesnym dyskursie pedagogiki społecznej. Wychowanie w Rodzinie t. XXVII, Nr2, 2022. s. 18-30.
MCDANIEL, Brandon T. RADESKY, Jenny S. Technoference: Parent Distraction With Technology and Associations With Child Behavior Problems. Child Development, 2018, Jan;89(1), s.100-109. doi: 10.1111/cdev.12822 DOI: https://doi.org/10.1111/cdev.12822
MIELNIK, Justyna. Dziecko konsumentem internetu. Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna 17, 2021, s. 77-87. Dostupné online: https://ejournals.eu/en/journal/ppiw/article/dziecko-konsumentem-internetu.
MONTAG, Christian. DIEFENBACH, Sarah. Towards Homo Digitalis: Important Research Issues for Psychology and the Neurosciences at the Dawn of the Internet of Things and the Digital Society. Sustainability, MDPI, vol. 10(2), 2018, s.1-21, Dostupné online: https://doi.org/10.3390/su10020415. DOI: https://doi.org/10.3390/su10020415
PENKOWSKA, Grażyna. Dzieciństwo przed ekranem. Przegląd wybranych badań dotyczących aktywności z użyciem nowych technologii wśród dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, Colloquium 3(51), 2023, ISSN 2081-3813.
RADESKY, Jenny S. WEEKS, Heidi M. BALl, Rosa. SCHALLER, Alexandria. YEO, Samantha. DURNEZ, Joke. TAMAYO-RIOS, Matthew. EPSTEIN, Mollie. KIRKORIAN, Heather. COYNE, Sarah. BARR, Rachel.
RIDEOUT, Victoria. ROBB, Michael. B. The Common Sense census: Media use by kids age zero to eight. San Francisco: CA: Common Sense Media, 2020, Dostupné online: https://www.commonsensemedia.org/sites/default/files/research/report/2020_zero_to_eight_census_final_web.pdf.
ROWICKA, Magdalena. Brzdąc w sieci 3.0 – dlaczego dzieci w wieku przedszkolnym w polsce nadużywają urządzeń ekranowych – perspektywa rodzica. Informacje o projekcie badawczym. Psychologia Wychowawcza nr 27, 2023, s.117-121, ISSN 0033-2860, DOI: 10.5604/01.3001.0054.0914.
ROWICKA, Magdalena. Brzdąc w sieci i brzdąc w sieci 2.0 – informacje o projektach naukowych dotyczących korzystania z urządzeń cyfrowych przez małe dzieci, Psychologia Wychowawcza, nr 26, 2022, s.103-107, ISSN 0033-2860, DOI: 10.5604/01.3001.0053.3994.
ROWICKA, Magdalena., BUJALSKI, Michał. Brzdąc w Sieci – zjawisko korzystania z urządzeń mobilnych przez dzieci w wieku 0–6 lat. Doniesienie z badań. Serwis In formacyjny Uzależnienia, 94(2), 2021, s. 24–28.
RZECZNIK PRAW DZIECKA. Raport Rzecznika Praw Dziecka. Ogólnopolskie badanie jakości życia dzieci i młodzieży w Polsce, Warszawa 2021, Dostupné online: https://brpd.gov.pl/wp-content/uploads/2022/01/Raport-RPD-korzystanie-z-medi%C3%B3w-spo%C5%82eczno%C5%9Bciowych-i-internetu-PDF.pdf
SLUSSAREFF, Michaela. LUKAVSKÁ, Kateřina. Technologie a děti: současná doporučení pro pediatry. Pediatrie pro praxi 22(2), 2021, s.117–120. Dostupné online: https://www.pediatriepropraxi.cz/pdfs/ped/2021/02/07.pdf
SOLICH, Kornelia. Dziecko w obliczu wyzwań współczesnego świata. In: A. PĘKALA, A. LESZCZ-KRYSIAK, eds. Tradycja – teraźniejszość – przyszłość edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Częstochowa: Wyd. Akademii im. J. Długosza, 2016, s. 39-49. ISBN 978-83-745-5492-3.
SPITZER, Manfred. Cyfrowa demencja. W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci. Słupsk: Wyd. Dobra Literatura, 2015, ISBN 978-83-64184-04-8.
TWENGE, Jean M, CAMPBELL, W. Keith. Associations between screen time and lower psychological well-being among children and adolescents: Evidence from a population-based study. Preventive Medicine Reports 12, 2018, s.271–283. doi: 10.1016/j.pmedr.2018.10.003.
TWENGE, Jean. M. More Time on Technology, Less Happiness? Associations Between Digital-Media Use and Psychological Well-Being. Current Directions in Psychological Science, 28(4), 2019, s.372-379. Dostupné online: https://doi.org/10.1177/0963721419838244
WIŚNIEWSKA, Lidia Anna. Rozwój niezadowolenia z ciała u dzieci – wpływ komentarzy rodziców i rola zabawek. Psychologia Rozwojowa, tom 22, nr 4, 2017, s. 15-26, ISSN 1895-6297.
WOJTASIK, Łukasz. DZIEMIDOWICZ, Ewa. Urządzenia ekranowe w rękach dzieci w wieku 0–6 lat – zagrożenia, szanse, postulaty profilaktyczne. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka Vol. 18 nr 2, 2019, s. 106-119. Dostupné online: https://bibliotekanauki.pl/articles/499284.pdf.
WORLD HEALTH ORGANIZATION. WHO Guidelines on Physical Activity, Sedentary Behaviour and Sleep for Children Under 5 Years of Age. Geneva, Switzerland:World Health Organization, 2019, Dostupné online: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/325147/WHO-NMH-PND-2019.4-eng.pdf.
WOŚ, Marek. Wpływ mediów na rozwój tożsamości społecznej dziecka. Edukacja Humanistyczna nr 1 (46), 2022, s.19-36. ISSN1507-4943.
Young Children’s Use of Smartphones and Tablets. Pediatrics July 2020,Vol. 146, number 1, Dostupné online: https://elp.georgetown.edu/wp-content/uploads/2021/06/Radesky-et-al-2020.pdf?utm_source=chatgpt.com
ŻYLIŃSKA, Marzena. Neurodydaktyka. Nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi. Toruń: Wyd. Naukowe UMK, 2013. ISBN: 978-83-231-3092-5.
Stažení
Publikováno
Číslo
Sekce
Licence
Tato práce je licencována pod Mezinárodní licencí Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0.
